Οι Φύλακες του Νερού

Ερευνητικές αναγνώσεις των συλλογικών πρακτικών διαχείρισης των υδάτινων πόρων
Case study: “Το σηκωμένο αυλάκι”, Κυριακοχώρι Φθιώτιδας

Νοέμβριος 2024- Μάρτιος 2025

Διεπιστημονικό ερευνητικό εγχείρημα του Counterpublics πάνω στις συλλογικές πρακτικές και πρωτόκολλα διαχείρισης του νερού ως κοινό πόρο, και την παραγωγική, πολιτισμική συγκρότηση της τοπικής κοινωνίας και του τοπίου γύρω από αυτά.

Καθώς το νερό αναδεικνύεται σε ένα από τα πιο φλέγοντα ζητήματα για το μέλλον, η αναζήτηση καλών πρακτικών στην διαχείρισή του οδηγεί σε μια επανεξέταση  παραδοσιακών πρακτικών που αντιμετωπίζουν τον υδάτινο πόρο με όρους των κοινών. Η θέσπιση συλλογικών πρωτοκόλλων διαμοιρασμού και η ανάπτυξη της σχετικής τεχνολογίας και υποδομών, επιτυγχάνουν, ειδικά στις περιπτώσεις περιορισμένων διαθέσιμων πόρων, μια πιο βιώσιμη διαχείρισή τους. Γι’ αυτό και στο πλαίσιο της παρούσας κρίσης,  η ανάδειξη και προώθηση τους κερδίζει έδαφος, καθώς επιπλέον αποτελούν nature based solutions, λύσεις χαμηλής τεχνολογικής έντασης που αξιοποιούν τα φυσικά χαρακτηριστικά του  κάθε οικοσυστήματος χωρίς να το εξαντλούν.

Μια τέτοια περίπτωση αποτελεί το συλλογικό αυτοδιαχειριζόμενο υδραυλικό έργο “Σηκωμένο Αυλάκι” στο Κυριακοχώρι Φθιώτιδας. Αξιοποιώντας την κλίση του εδάφους διοχετεύει με φυσικό τρόπο το νερό, από ένα μικρό χείμαρρο στις καλλιέργειες του χωριού διανέμοντάς το δωρεάν ως κοινό πόρο. Γύρω από την συντήρηση, φροντίδα και διαχείριση του αυλακιού έχει αναπτυχθεί μια οικονομία, ένα μικρό-οικοσύστημα αλλά και μια συλλογική ταυτότητα της κοινότητας, που περιλαμβάνει πολύ περισσότερα από το νερό και το αυλάκι, όπως την μέριμνα και την προστασία της χλωρίδας και πανίδας του τόπου.

Το εν εξελίξει πρότζεκτ περιλαμβάνει την επιτόπια καταγραφή και δημιουργία video-essay και τεύχους έρευνας.

Με θερμές ευχαριστίες για την υποστήριξη και τη φροντίδα στη Μαίρη Σκαρλάτου και όλους όσους συναντήσαμε στο Κυριακοχώρι, καθώς και στον Σύλλογο Απανταχού Κυριακοχωριτών Φθιώτιδας.

Με την οικονομική υποστήριξη του ΥΠΠΟ Τμήμα Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Διαπολιτισμικών Θεμάτων, 2024 Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Research explorations of the communal practices of water management
Case study: “The raised ditch”, Kyriakochori, Fthiotida

November 2024- December 2025

Interdisciplinary research project by Counterpublics on the collective practices and protocols of managing water as a common resource, and the productive, cultural constitution of local society and the landscape around them.

As water emerges as one of the most pressing issues for the future, the search for good practices in its management leads to a rethinking of traditional practices that treat the water in terms of the commons. The establishment of collective sharing protocols and the development of relevant technology and infrastructure, especially in cases of limited available resources, achieve a more sustainable management. This is why, in the context of the current crisis, their promotion is gaining ground, as they are nature-based solutions, low-technological intensity solutions that exploit the natural characteristics of each ecosystem without depleting it.

One such case is the collective self-managed hydraulic project “Raised ditch” in Kyriakochori, Fthiotida. Taking advantage of the slope of the land, it naturally channels water from a small stream to the village’s crops, distributing it free of charge as a common resource. Around the maintenance, care and management of the ditch an economy, a micro-ecosystem and a collective identity of the community has developed, which includes much more than water and the ditch, such as the care and protection of the flora and fauna of the place.

The ongoing project includes field recording and the creation of a video-essay and research booklet.

With warm thanks to Mary Skarlatou and all those we met in Kyriakochori for their support and care, and the Association of Kyriakochorites of Fthiotida for their warm hospitality.

With the support of Hellenic Ministry of Culture, Department of Intangible Cultural Heritage and Intercultural Issues, 2024.